Η ακαδημαϊκή ελευθερία σε κίνδυνο: η έκθεση του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου για την κατάσταση των πανεπιστημίων στην ΕΕ

Στην ανακοίνωση της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Συνδικάτων για την Εκπαίδευση  (ETUCE) παραθέτει τα βασικά πορίσματα της έκθεσης του ΕΚ στην οποία παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της τελευταίας έρευνας για την ακαδημαϊκή ελευθερία με βάση την μεθοδολογία ανίχνευσης και τους δείκτες που εφαρμόζει για να αξιολογήσει τις διαφορετικές χώρες (περισσότερα για την μέθοδο της αξιολόγησης εδώ).

Στο συνολικό δείκτη για την ακαδημαϊκή ελευθερία (AFI), τον οποίο συνθέτουν κριτήρια όπως η ελευθερία στην έρευνα και διδασκαλία, η θεσμική αυτονομία, οι ανταλλαγές μεταξύ ιδρυμάτων κ.ά., 24 χώρες της Ευρώπης επιδεικνύουν ιδιαίτερα υψηλά σκορ και βρίσκονται πολύ ψηλά στη λίστα των χωρών στον παγκόσμιο χάρτη. Η έκθεση αποτυπώνει επίσης τις διαφορές μεταξύ των χωρών αλλά  και μια τάση υποχώρησης στο σεβασμό κάποιων ελευθεριών η οποία χρονικά εντοπίζεται κυρίως μετά το ξέσπασμα της τελευταίας κρίσης της πανδημίας.  Όπως σημειώνει στην ανακοίνωση της η ETUCE, η αναγνώριση από πλευράς πολιτείας της ακαδημαϊκής ελευθερίας δεν είναι απόλυτος δείκτης καθώς η ίδια η αξία εμπεριέχει ευθύνες και υποχρεώσεις όπως για παράδειγμα, η πανεπιστημιακή αρτιότητα, και η ανταπόκριση της στις κοινωνικές απαιτήσεις,  αλλά και θέματα όπως η αυτονομία των ιδρυμάτων και οι εργασιακές συνθήκες και αμοιβές των διδασκόντων.  Από αυτή την άποψη ακόμη κι αν η συνολική εικόνα είναι θετική, η επιμέρους παραβίαση κάποιων ελευθεριών και αρχών αποτελούν ενδείξεις διάβρωσης. Το παράδειγμα της ETUCE είναι η περίπτωση της Ουγγαρίας όπου δομικές και  de facto παραβιάσεις της ακαδημαϊκής ελευθερίας λαμβάνουν χώρα.

Στην περίπτωση της Ελλάδας η έκθεση αποτελεσμάτων της έρευνας του ΕΚ δείχνει ότι στον δείκτη AFI η χώρα έπεσε από το 0.87 που διατηρούσε από το 2011 στο 0.78 το 2021 ενώ μέχρι και το 2020 ο η θέση της ήταν σταθερή. Η εξήγηση της επιτροπής είναι σαφής: οι αλλαγές που επέφερε ο νέος νόμος πλαίσιο για τα ΑΕΙ, που ενώ παρουσιάστηκε αρχικά ως διακομματικά αποδεκτή  μεταρρύθμιση δέχτηκε σφοδρή κριτική από ακαδημαϊκούς και φοιτητές κυρίως με το επιχείρημα ότι διαταράσσει την αυτονομία των πανεπιστημίων (αλλαγή του τρόπου εκλογής των οργάνων διοίκησης και μεταφορά εξουσιών από ένα πολυσυλλεκτικό όργανο σε μια ομάδα διοίκησης) αλλά κυρίως με την εισαγωγή του θεσμού της πανεπιστημιακής αστυνομίας οι κίνδυνοι για την ελευθερία του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος απέκτησαν ουσιαστική υπόσταση.

 

Διαβάστε την ανακοίνωση της ETUCE εδώ

Κατεβάστε την έκθεση αποτελεσμάτων της έρευνας του ΕΚ εδώ

Αρχείο